ΜΙΚΡΟΙ, ΑΛΛΑ ΚΡΙΤΕΣ

ΠΩΣ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ, ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΑΠΛΕΣ, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ, ΑΛΛΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. 

Σε έναν κόσμο που καθημερινά κατακλύζεται από πάσης φύσεως πληροφορίες, είναι σημαντικό να μπορεί κανείς να αναλύει και να εκτιμά τα μηνύματα που δέχεται. Και φυσικά αυτό δεν ισχύει μόνο για εμάς τους μεγάλους που λίγο-πολύ είμαστε εκπαιδευμένοι να βλέπουμε "πίσω" από την πληροφορία. Ισχύει πολύ περισσότερο για τα παιδιά, τα οποία θα πρέπει από νωρίς να καλλιεργούν την κριτική τους σκέψη και να παίρνουν με βάση αυτή τις δικές τους, μικρές αποφάσεις. Μπορούμε, ως γονείς, να τους βοηθήσουμε ως προς αυτό; Φυσικά και μπορούμε. Πάμε να δούμε 5 τρόπους για να το πετύχουμε, "οχυρώνοντας", έτσι, τους υποψιασμένους πολίτες του αύριο.

1. Παίζουμε με τα παιδιά
Μπορεί να ακούγεται πολύ απλό, αλλά δεν είναι. Και αυτό διότι σημασία έχει όχι απλά να είμαστε παρόντες όταν το παιδί μας παίζει (κάνοντας εμείς κάτι άλλο), αλλά να παίζουμε κυριολεκτικά μαζί του. Είναι σημαντικό, δηλαδή, να έχουμε την πρόθεση να παίξουμε μαζί του έτσι ώστε να αφουγκραζόμαστε τις σκέψεις του κατά την διάρκεια του παιχνιδιού και να το βοηθούμενα αποκτήσει την ικανότητα να αμφισβητεί και να αναλύει με κριτική ματιά. Θα το έχετε δει, κάθε φορά που αμφισβητούν ένα κανόνα, το κάνουν με ζήλο. Ακόμη κι αν έχουν άδικο, επειδή μπορεί να χάνουν, όλη αυτή η διαδικασία ουσιαστικά συμβάλλει στην προσωπική τους ανάπτυξη.
Την επόμενη φορά που θα θελήσουμε να πλύνουμε τα πιάτα όσο το παιδί μας παίζει πχ ένα επιτραπέζιο, αξίζει τον κόπο να το ξανασκεφτούμε. Αν επιλέξουμε να καθίσουμε και να παίξουμε, το πιο πιθανό είναι ότι θα απολαύσουμε την επικοινωνία με το παιδί ή τα παιδιά μας.

2. Ρωτάμε και δίνουμε χρόνο για να πάρουμε απάντηση
Σε αντίθεση με ό,τι γίνεται στο σχολείο, όπου οι δάσκαλοι δεν έχουν πάντα τον χρόνο να περιμένουν, στο σπίτι μπορούμε εμείς αυτόν τον χρόνο να τον προσφέρουμε απλόχερα στα παιδιά μας. Είναι σημαντικό να τους κάνουμε ερωτήσεις που έχουν να κάνουν με όσα συμβαίνουν στην πραγματική ζωή και στην συνέχεια να τους δίνουμε όσο χρόνο χρειάζονται για να τις απαντήσουν.  Πολλές φορές μας απαντούν με ένα ξερό "Δεν ξέρω" κι εμείς, ασυναίσθητα, απαντούμε για λογαριασμό τους. Αν όντως "δεν ξέρουν", στόχος μας θα πρέπει να είναι να τους βοηθήσουμε να μπορούν να ξέρουν. Αυτό, βέβαια, απαιτεί χρόνο, τον οποίο θα πρέπει να ξεκλέψουμε δεδομένου ότι συνήθως εμείς είμαστε που βιαζόμαστε.

3. Μαθαίνουμε στα παιδιά να προβλέπουν
Είναι ένας πρώτης τάξης τρόπος για να τους βοηθήσουμε να καλλιεργήσουν την κριτική τους σκέψη. Η ικανότητα να προβλέπουν είναι μια σημαντική δεξιότητα, δεδομένου ότι συχνά η συμπεριφορά μας καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την έκβαση που θεωρούμε ότι θα έχει. Κάθε φορά, λοιπόν, που βοηθούμε τα παιδιά να κάνουν προβλέψεις, τους ακονίζουμε και αυτή τους την δεξιότητα. Πώς μπορούμε να το πετύχουμε; Ζητώντας τους, σε μια κατάσταση όπου υπάρχει μία προφανής απάντηση, να έχουν και εναλλακτικές. Το να είναι σε θέση από μικρά να προβλέπουν ποικίλες εκβάσεις και ενδεχόμενα θα τους επιτρέψει αργότερα να εργάζονται σε ομαδικά περιβάλλοντα.

4. Τους δείχνουμε πώς να βγάζουν συμπεράσματα
Κάποιες φορές, μικροί-μεγάλοι, βγάζουμε ένα συμπέρασμα το οποίο δεν είναι απαραίτητα και σωστό ή ακριβές. Αν αυτό το εξηγήσουμε στα παιδιά, κάθε φορά που τους ενθαρρύνουμε να κάνουν μια μικρή περίληψη μιας κατάστασης ή να βγάλουν ένα συμπέρασμα γι αυτή, τους δημιουργούμε τις προϋποθέσεις ώστε να σκεφτούν ποικίλα σημεία και ενδεχόμενα. Ας δώσουμε ένα παράδειγμα. Ας υποθέσουμε ότι βλέπουμε μαζί ένα πρόγραμμα στην τηλεόραση. Αν ρωτήσουμε στο παιδί μας τι βλέπει, αυτόματα αυτό σταματά να βλέπει, επεξεργάζεται την ερώτηση και αρχίζει να εκτιμά ως προς την απάντηση. Αν του ζητήσουμε να βγάλει κάποιο συμπέρασμα, μέσα από τον μεταξύ μας διάλογο, το οδηγούμε με τον τρόπο μας να αναπτύξει ποικίλες οπτικές και γνώμες. Αξίζει να θυμόμαστε ότι οι άνθρωποι με κριτική σκέψη μπορούν να βλέπουν σφαιρικά και να οριοθετούν την θέση τους στον κόσμο, συνειδητοποιώντας αρχικά ότι οι γύρω τους μπορεί να είναι διαφορετικοί και αυτό είναι πολύ θετικό πράγμα.

5. Αφήνουμε τα παιδιά να κάνουν πράγματα μόνα τους
Ήδη από τα 3-4 χρόνια, τα παιδιά μπορούν να βάζουν τα παπούτσια τους, να διαλέγουν τα ρούχα τους, να ανοίξουν την τσάντα τους για να πάρουν το κολατσιό. Απλά, σχεδόν πάντα, εμείς δεν τους αφήνουμε γιατί θεωρούμε ότι θα το κάνουμε καλύτερα, πιο γρήγορα και χωρίς επιπτώσεις. Αυτό, όμως, είναι λάθος γιατί τους στερούμε την ευκαιρία να λύσουν μόνα τους ένα "πρόβλημα". Θα υπάρξουν φορές που θα πρέπει να κάνουμε εμείς κάτι για εκείνα, πολύ απλά γιατί βιαζόμαστε, αλλά ο γενικός κανόνας είναι ότι αφήνουμε τα παιδιά να κάνουν τα πράγματα που μπορούν μόνα τους. Έτσι, εξασκούνται στην επίλυση προβλημάτων, στην κινητικότητά τους και στην ικανότητα να εφαρμόζουν δεξιότητες. Όλα αυτά συμβάλλουν στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης.
Κάποιοι ειδικοί συνιστούν να περιμένουμε περίπου δύο λεπτά μέχρι να ρωτήσουμε το παιδί μας αν χρειάζεται βοήθεια με αυτό που κάνει. Και όταν το κάνουμε, περιοριζόμαστε στο να βοηθούμε, δεν κάνουμε όλη την δουλειά για το παιδί μας. Με αυτόν τον τρόπο του μαθαίνουμε να βρίσκει τις λύσεις και ως ενήλικας.
Ένα πράγμα θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας: τα παιδιά μπορούν να κάνουν πολύ περισσότερα πράγματα από όσα νομίζουμε. Φθάνει να τους αφήσουμε ελεύθερο το πεδίο. Οι σχολικές υποχρεώσεις είναι μια ωραία ευκαιρία:)