ΕΚΛΑΨΕ ΚΑΝΕΙΣ;

H Φιλιώ Κατσαρού

ΔΕΝ ΠΕΙΡΑΖΕΙ. ΚΑΙ ΤΟ ΚΛΑΜΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. Η ΦΙΛΙΩ ΚΑΤΣΑΡΟΥ ΜΑΣ ΒΟΗΘΑ ΝΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΜΑΣΤΕ ΤΗΝ ΜΑΤΑΙΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ.

Όταν γίνεσαι γονιός, ένας ολόκληρος κόσμος ανοίγεται διάπλατα μπροστά σου, με τα καλά του, αλλά και τα αρνητικά του ή καλύτερα τις προκλήσεις του. Ας πούμε ότι το παράθυρο της μητρότητας (ή της πατρότητας) δεν ανοίγει μόνο στην λιακάδα, αλλά και στην βροχή, την καταιγίδα, τον κεραυνό. Το παιδί μας είναι ό,τι καλύτερο θα δημιουργήσουμε ποτέ στην ζωή μας, μια ανεξάντλητη πηγή χαράς και υπερηφάνειας, αλλά δεν θα είναι λίγες οι στιγμές που θα πρέπει να σταθούμε ψύχραιμοι σε μια του ζημιά, ένα επίμονο κλάμα, μία "ανεπίτρεπτη" για τα δικά μας standards συμπεριφορά. Συχνά, τα παιδιά, εκδηλώνουν αυτό που οι ειδικοί επιστήμονες ονομάζουν ματαίωση και εμείς οι γονείς, αλλά και όλοι όσοι εμπλέκονται στο μεγάλωμά τους (βεβαίως σε μικρότερο βαθμό), συγγενείς, φροντιστές, εκπαιδευτικοί, καλούνται να την διαχειριστούν.
Η Φιλιώ Κατσαρού, parent educator, εκπαιδευόμενη ειδικός θεραπευτικού παιχνιδιού και συντονίστρια ομάδων γονέων, μίλησε ραδιοφωνικά για την ματαίωση στο "Giatioxi " και όσα είπε είναι ιδιαίτερα διδακτικά για εμάς τους γονείς, που, κάποιες φορές, μπορεί και να χάνουμε τον έλεγχο.



Τι είναι η ματαίωση

Όπως εξηγεί η κ. Κατσαρού, η ματαίωση που μπορεί να νιώθει το παιδί μας είναι ουσιαστικά μία απογοήτευση που νιώθει όταν μία προσδοκία του δεν ικανοποιείται. Είναι, με άλλα λόγια, το αντίθετο της ικανοποίησης. Η κλίμακα της ματαίωσης μπορεί να είναι μικρή (πχ έσπασε το μολύβι μου) αλλά και μεγαλύτερη, όταν για παράδειγμα καλείται να μετακομίσει σε μία άλλη πόλη ή να αλλάξει σχολικό περιβάλλον. Όπως αναφέρει η κ. Κατσαρού, δεδομένου ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος εξακολουθεί να αναπτύσσεται (οι επιστήμονες λένε ότι αυτό δεν σταματά μέχρι τα 25 μας χρόνια!), τα παιδιά δεν είναι σε θέση να επεξεργαστούν και υπό αυτή την έννοια να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους και κάπου εκεί χρειάζεται ένας ψύχραιμος συνοδός, ο οποίος θα τους δώσει όλα τα εργαλεία που χρειάζονται για να μάθουν να τα διαχειρίζονται τελικά, μιας και ματαιώσεις θα υπάρξουν πολλές στην μετέπειτα ζωή τους. "Δεν πρέπει να υπερπροστατεύουμε τα παιδιά. Γίνονται πιο δυνατά όταν διαχειρίζονται τα αρνητικά συναισθήματα", τονίζει η κ. Κατσαρού.

Η ματαίωση ξεκινά από την γέννηση

Ακόμη και όταν ένα μωρό έχει αυτό που λέμε ασφαλή δεσμό με τον φροντιστή του, η μαμά (ή ο όποιος φροντιστής) θα μπορέσει, από τα δέκα σήματα που θα εκπέμψει το μωρό για μία του ανάγκη, να λάβει τα τρία και αυτό,  όπως λέει η κ Κατσαρού, είναι οκ. Όσο μεγαλώνει, το παιδί έρχεται αντιμέτωπο με περισσότερες ματαιώσεις, καθώς η ένταξή του σε ένα ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον αυξάνει και τις πηγές τους.
Το λάθος που εμείς οι γονείς κάνουμε συχνά είναι ότι, σύμφωνα με την κ. Κατσαρού,  φτιάχνουμε ένα σενάριο πριν καν προκύψει και αλλάζουμε την συνθήκη για να προστατέψουμε το παιδί μας από κάτι που μπορεί και να μην το επηρέαζε τελικά. Εκείνο που πρέπει να κάνουμε είναι να είμαστε αυθεντικοί. Δεν χρειάζεται να κάνουμε πράγματα επί τούτου προκειμένου να του μάθουμε να διαχειρίζεται τις ματαιώσεις. Όπως επισημαίνει η ειδικός, πολλές φορές οι γονείς συμπεριφερόμαστε με βάση τα δικά μας παιδικά βιώματα, συνειδητά ή ασυνείδητα. "Ο τρόπος που διαχειριζόμαστε τις ματαιώσεις των παιδιών μας δείχνει δικά μας στοιχεία και αγγίζει δικά μας πληγωμένα κομματάκια. Παίρνουμε πάνω μας το συναίσθημα, το οποίο, τελικά, δεν είναι του παιδιού, αλλά δικό μας". Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι στο μυαλό μας το κλάμα του παιδιού μας για κάτι μπορεί να αφορά σε κάτι ελάσσονος σημασίας (κλίμακα 2) κι εμείς να το αναγάγουμε σε μείζονος ή μέγιστης σημασίας (κλίμακα 10). Το κακό με αυτό είναι ότι και το παιδί μας το εισπράττει έτσι, ως πιο μεγάλο από αυτό που όντως είναι. Αν μας δει πανικοβλημένους, τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο δύσκολα. Αντίθετα, αν υπάρχει ψύχραιμη στάση με ενσυναίσθηση στο παιδί, γινόμαστε ο φάρος του, παίρνει από εμάς την ασφάλεια που έχει ανάγκη.

Το παράδειγμα του...γλυκού

Ας υποθέσουμε ότι το παιδί μας θέλει να φάει το...τρίτο γλυκό της ημέρας. Η μαμά αρνείται και κάπου εκεί το παιδί αρχίζει να κλαίει. Τι κάνουμε; Πώς νιώθουμε; Νιώθουμε "κακές" όταν του το αρνηθούμε και υποχωρούμε επειδή δεν αντέχουμε τα κλάματα και τις εντάσεις; Επιλέγουμε το "όχι" φωνάζοντας ή με σταθερότητα, ηρεμία και συνέπεια του λέμε "όχι" επειδή υπάρχει πολύ συγκεκριμένος και έγκυρος λόγος, τον οποίο του τον εξηγούμε; Καταλαβαίνουμε ότι η τρίτη εναλλακτική αποδίδει τα καλύτερα αποτελέσματα. Το να υποχωρούμε σε κάθε απαίτηση του παιδιού περνά στο παιδί το μήνυμα ότι με την γκρίνια και το κλάμα μπορεί πάντα να πετυχαίνει αυτό που θέλει. Με τις φωνές και τις εντάσεις του δείχνουμε ότι εμείς οι ίδιοι, ως ενήλικες, ότι δεν έχουμε αυτοέλεγχο-άρα πώς να μάθει να έχει το παιδί μας. Με την ηρεμία και την συνέπεια του μαθαίνουμε ότι υπάρχουν και πράγματα τα οποία δεν μπορούν να γίνουν, πάντα για το καλό τους. Σίγουρα θα στενοχωρηθεί και θα αντιδράσει, ειδικά τις πρώτες φορές, αλλά αν είμαστε δίπλα του και το βοηθήσουμε να διαχειριστεί το συναίσθημα (εν προκειμένω: "Σε καταλαβαίνω, κι εμένα μου αρέσουν τα γλυκά, αλλά χαλάνε τα δόντια), τότε όλα θα πάνε καλά.

Γονείς-"δικηγόροι"

Κάποιες φορές, το παιδί μας θα διαμαρτυρηθεί, για παράδειγμα επειδή οι συμμαθητές του δεν το παίζουν στο σχολείο. Αρκετά συχνά, με μια τέτοια αφορμή, σπεύδουμε να του πούμε τι να να κάνει. Το παιδί, όμως, δεν έχει ανάγκη την λύση, αλλά κάποιον να καταλάβει πώς νιώθει. Θέλει να νιώσει ότι το ακούμε και αυτό χρειάζεται προπόνηση. Μπορούμε να του πούμε: "Μου φαίνεσαι αναστατωμένη. Θέλεις να μου πεις κάτι παραπάνω;". Το παιδί θα βρει την λύση μόνο του. Και θέλουμε να ενδυναμωθεί ώστε να βρίσκει τις λύσεις στα προβλήματα που θα προκύψουν γενικά στην ζωή του. Αν "καθαρίζουμε" μονίμως για εκείνο, μοιραία θα αποδυναμωθεί.

Χρήσιμα tips

* Δεν υποτιμούμε το συναίσθημα του παιδιού μας
* Δεν λειτουργούμε με απειλές
* Δεν σπεύδουμε να προλάβουμε μην τυχόν συμβεί κάτι. Πχ, αν ξέρουμε ότι θα συναντήσουμε στην παιδική χαρά ένα παιδί που έχει πατίνι και το δικό μας θα κλαίει γιατί θα θέλει αυτό το πατίνι, δεν αποφεύγουμε να πάμε, τελικά, στην παιδική χαρά. Τα παιδιά λειτουργούν με το "τώρα", δεν θα το θέλει για πάντα και-το πιο σημαντικό-δεν θα μπορεί να έχει πάντα αυτό που θέλει στην ζωή του.
* Δείχνουμε εμπιστοσύνη στο παιδί μας. Βασική προϋπόθεση γι αυτό είναι να εμπιστευόμαστε πρωτίστως τον εαυτό μας.
* Απενοχοποιούμε το κλάμα. Είναι χρήσιμο, δεν είναι τραυματικό, εφόσον είμαστε δίπλα του.
* Είμαστε αληθινοί ως προς τις αδυναμίες μας και δεν φοβόμαστε να του τις δείξουμε. Ας πάρουμε το παράδειγμα του νέου μέλους στην οικογένεια. Το πρωτότοκο παιδί θα αντιδράσει. Μπορούμε να είμαστε ειλικρινείς και με απλά λόγια να του πούμε ότι κι εμείς δυσκολευόμαστε, παρά το ότι χαιρόμαστε που γίναμε περισσότεροι στην οικογένεια. Το να δείχνουμε ότι είμαστε ευάλωτοι είναι ανακουφιστικό και εν τέλει απελευθερωτικό.
* Γινόμαστε πρότυπα ενσυναίσθησης για τα παιδιά μας, βοηθώντας τα να αποδέχονται τους γύρω τους.

Όπως καταλήγει η κ. Κατσαρού, " οι ματαιώσεις που προέρχονται με αυθεντικό τρόπο βοηθούν τα παιδιά, τα ενδυναμώνουν, τους μαθαίνουν να επιλύουν προβλήματα και συγκρούσεις. Στην διαδρομή μας ως γονείς θα πρέπει να τους παίρνουμε στα σοβαρά διότι έτσι θα βελτιώσουμε την σχέση μας μαζί τους. Αρκεί να θυμόμαστε ότι τα πρώτα χρόνια, το παιδί μας σχηματίζει την εικόνα του εαυτού του που προβάλλουμε εμείς".

INFO
Αν νιώθετε ότι έχετε ανάγκη από ενδυνάμωση (γιατί και οι γονείς είναι άνθρωποι) ή συμβουλές για να ασκείτε τον γονεϊκό σας ρόλο πιο αποτελεσματικά, βρείτε την Φιλιώ Κατσαρού στο Facebook (Filio Katsarou) ή επικοινωνήστε στο 6946333489.