Ο ΜΠΑΜΠΑΣ ΚΑΙ Η ΜΑΜΑ ΧΩΡΙΖΟΥΝ

ΠΩΣ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΝΑ ΤΟ ΧΕΙΡΙΣΤΟΥΝ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΚΑΙ ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΑΝΩΔΥΝΟ ΤΡΟΠΟ, ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΤΟΥΣ

Ένας αξιοπρεπής χωρισμός είναι και ο πιο ανώδυνος για τα παιδιά μας

O χωρισμός των γονιών αποτελεί και θα αποτελεί πάντα ένα στενόχωρο ζήτημα για τα παιδιά, σε όποια ηλικία και αν συμβεί. Το ιδανικό είναι η οικογένεια να μένει ενωμένη, στα εύκολα και στα δύσκολα, αλλά και λειτουργική. Ένας χωρισμός είναι σίγουρα καλύτερος από μια μη λειτουργική οικογένεια, με συνεχείς καβγάδες, αλληλοκατηγορίες, άσκηση βίας, φορτισμένο κλίμα (ακόμη και σε μη λεκτικό επίπεδο) και απουσία χαράς και κοινής στάσης για τη ζωή. Οι ειδικοί επισημαίνουν τα τελευταία χρόνια ότι μόνο οι χαρούμενοι γονείς μεγαλώνουν χαρούμενα παιδιά και μπορεί ένα διαζύγιο να λειτουργεί για πολλούς λυτρωτικά, ως μια αφορμή να συνεχίσουν τη ζωή τους χωρίς να νιώθουν "εγκλωβισμένοι" σε έναν γάμο, μόνο και μόνο επειδή μοιράζονται ένα ή περισσότερα παιδιά, τα οποία-ό,τι και να γίνει- θα είναι τα αγγελούδια τους εφ όρου ζωής. Άλλωστε, όπως λέει και μια θεία μου-οι παλιότεροι έχουν μια σοφία-"τα παιδιά είναι οι καλύτεροι ψυχολόγοι" και μπορούν να καταλάβουν ακριβώς τι συμβαίνει.
Υπάρχει, βέβαια, κάτι που κατά τη γνώμη μου οι γονείς θα πρέπει να προσέξουν ιδιαίτερα, πριν λάβουν οριστικές αποφάσεις. Ότι είναι απόλυτα βέβαιοι γι αυτές, ότι έχουν συζητήσει ενδελεχώς, ότι το έχουν "παλέψει", ότι, ίσως, έχουν συμβουλευτεί ειδικό, ότι δεν πρόκειται για μια επιπόλαιη, παρορμητική κίνηση μετά από έναν τρικούβερτο καβγά. Μόνο τότε δικαιούνται να το ανακοινώσουν στα παιδιά. Κι εκεί ξεκινά μια άλλη ιστορία. Πώς ακριβώς; Πάμε να δούμε κάποιες χρήσιμες συμβουλές, με γνώμονα την ηλικία των παιδιών.

Παιδιά έως 5 ετών

* Μωράκια και νήπια
Σε αυτό το ηλικιακό στάδιο, θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι τα παιδιά:
-εξαρτώνται από τους γονείς τους
-δεν είναι σε θέση να καταλάβουν πολύπλοκα ζητήματα, τι θα γίνει στο μέλλον ή τα ίδια τους τα συναισθήματα

* Παιδιά προσχολικής ηλικίας
Σε αυτή τη φάση, τα παιδιά:
-έχουν αναπτύξει μια περιορισμένη ανεξαρτησία, αλλά παραμένουν εξαρτώμενα από τους γονείς τους
-μπορούν, μερικώς, να καταλάβουν την αιτία και την συνέπεια, αλλά ακόμη δεν μπορούν να σκεφτούν τι θα γίνει στο μέλλον
-νιώθουν ότι ο κόσμος περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό τους
-η γραμμή ανάμεσα στο φανταστικό και το πραγματικό παραμένει κάποιες φορές δυσδιάκριτη
-έχουν μια σχετική ικανότητα να σκεφτούν τι νιώθουν, αλλά δεν μπορούν εύκολα να μιλήσουν γι αυτό.

Τι να προσέξουμε:
Η δυσφορία των παιδιών σε αυτή τη φάση περιλαμβάνει φόβο, συναισθηματική αστάθεια, η οποία μπορεί να εκδηλώνεται με προσκόλληση, άγχος, γκρίνια ή μια γενική ευερεθιστότητα. Επίσης, τα παιδιά μπορεί να χάσουν έδαφος στην ανάπτυξή τους ή να σηκώνονται το βράδυ από τον ύπνο τους, ενώ, προηγουμένως, κοιμόντουσαν μέχρι το πρωί. Τα παιδιά 3-4 χρόνων είναι πιθανό να αναπτύξουν ανακριβείς ιδέες σχετικά με τα αίτια και τις συνέπειες ενός διαζυγίου. Για παράδειγμα, αν ο μπαμπάς είναι αυτός που έχει φύγει από το σπίτι, μπορεί να νομίζουν ότι άφησε εκείνα και όχι τη μαμά τους. Θα πρέπει να καταλάβουν ότι ο χωρισμός, το ότι δηλαδή ο μπαμπάς, εν προκειμένω, έφυγε από το σπίτι, συναποφασίστηκε μαζί με τη μαμά και φυσικά επ'ουδενί εγκατέλειψε το ίδιο το παιδί.
Ποιες είναι οι προτεραιότητες για τους γονείς:
Φυσικά, η διαρκής και αδιάκοπη φροντίδα των παιδιών τους, όπως και πριν, η οποία θα δώσει σε αυτά μια αίσθηση σταθερότητας και καθησυχασμού. Είναι σημαντικό να μην αλλάξουν την ρουτίνα τους (φαγητό, παιχνίδια, μπάνιο, σχολείο, ώρες ύπνου).
Γενικά, τα παιδιά προσχολικής ηλικίας χρειάζονται απλές και ξεκάθαρες εξηγήσεις. Χρειάζεται να ξέρουν ποιος γονιός θα φύγει από το σπίτι, πού θα μείνουν τα ίδια, ποιος θα τα φροντίζει και πόσο συχνά θα βλέπουν τον γονέα που δεν μένει μαζί τους. Στις οποίες ερωτήσεις τους, απαντάμε σύντομα και περιμένουμε την αντίδρασή τους. Φυσικά, ένας διάλογος ποτέ δεν είναι αρκετός. Θα ακολουθήσουν πολλοί και γι αυτό θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι.

Παιδιά 6-11 ετών

* 6-8 ετών
Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία:
-μπορούν να σκέφτονται και μιλούν για όλα όσα αισθάνονται με μεγαλύτερη άνεση
-έχουν πληρέστερη και λιγότερο εγωκεντρική θεώρηση του κόσμου που τα περιβάλλει, αλλά και πάλι είναι δύσκολο να κατανοήσουν περίπλοκα ζητήματα, όπως ένα διαζύγιο
-αναπτύσσουν περισσότερες σχέσεις εκτός σπιτιού, με φίλους και συμμαθητές

9-11 χρόνων
Σε αυτό το στάδιο, τα παιδιά:
-μπορούν καλύτερα να κατανοήσουν, να σκεφτούν και να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους και τις συνθήκες του διαζυγίου των δικών τους
-οι σχέσεις με τους φίλους τους και τους δασκάλους τους είναι πιο ανεπτυγμένες και καθοριστικές για τον προγραμματισμό του χρόνου τους
-έχουν την τάση να βλέπουν τα πράγματα "άσπρο-μαύρο". Μπορεί δηλαδή να ρίξουν το φταίξιμο σε έναν από τους δύο γονείς.

Τι να προσέξουμε:
Τα παιδιά σχολικής ηλικίας δείχνουν την δυσφορία τους με φόβο, αγωνία, θυμό ή λύπη. Κάποια από αυτά μπορεί να φαντάζονται επανασύνδεση και να αναρωτιούνται τι μπορούν να κάνουν τα ίδια για να φέρουν τους γονείς τους κοντά. Εκεί θα πρέπει οι γονείς να τους εξηγήσουν ότι οι αποφάσεις, το τι θα συμβεί, είναι αποκλειστικά θέμα των μεγάλων, ότι εκείνα δεν έχουν καμία ανάμειξη ή επιρροή. Μόνο έτσι θα τους βοηθήσουν να  ξεπεράσουν το τραύμα του διαζυγίου.
Ποιες είναι οι προτεραιότητες για τους γονείς:
Και σε αυτή την περίπτωση η ευλαβική τήρηση της ρουτίνας και η παροχή σταθερής φροντίδας. Μπορεί, σε αυτή τη φάση, τα παιδιά να μπορούν να μοιραστούν όλα όσα νιώθουν, αλλά αυτό δεν σημαίνει και ότι θα το κάνουν τελικά. Ίσως, μια έμμεση προσέγγιση στο θέμα να τους βοηθήσει, όπως: "Κάποια παιδιά στενοχωριούνται όταν οι γονείς τους ζούνε χωριστά" και όχι "Νιώθεις θλίψη που ο μπαμπάς/η μαμά δεν είναι στο σπίτι;". 

Έφηβοι 12-14 ετών

Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά
-καταλαβαίνουν καλύτερα τον χωρισμό
-μπορούν να συμμετέχουν σε διαλόγους και να ρωτήσουν τους γονείς τους πράγματα
-είναι πιο ανεξάρτητα και συχνά αμφισβητούν τη γονεϊκή εξουσία
-δίνουν μεγάλη βαρύτητα στις σχέσεις τους εκτός σπιτιού

Τι να προσέξουμε:
Η εφηβεία είναι από μόνη της μια δύσκολη περίοδος, με θυμό και ευερεθιστότητα, συναισθήματα που εκδηλώνονται στο παιδί και μετά από έναν χωρισμό. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να καταλάβουμε τι ευθύνεται γι αυτά. Ακόμη και να μην οφείλονται στο διαζύγιο, θα πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε.
Ποιες είναι οι προτεραιότητες για τους γονείς:
Το να παραμένουμε σε επικοινωνία με τα παιδιά μας και να ανιχνεύουμε τυχόν συναισθηματικά πρβλήματα. Μπορεί, ως έφηβοι, να μην μας αφήνουν πολλά περιθώρια, αλλά αξίζει να τους προσεγγίζουμε οι ίδιοι. Κατά βάθος, το θέλουν.

Δεν εκθέτουμε το παιδί μας σε προστριβές και καβγάδες

Οδηγός επιβίωσης για τους δύο γονείς

* "Επιζούμε" μετά τον χωρισμό
Προσπαθούμε να είμαστε καλοί γονείς, κρατάμε και οι δύο ουσιαστική επαφή με το παιδί ή τα παιδιά μας, δεν τα εκθέτουμε σε (άλλες) προστριβές.
*Συντηρούμε τον δεσμό μας μαζί τους
Ακόμη κι αν είμαστε εμείς που έχουμε φύγει από το σπίτι ή το παιδί μας για κάποιο λόγο μας έχει θυμώσει, προσπαθούμε πάντα να είμαστε και να μας νιώθει κοντά του. Σημαντικό: Σεβόμαστε την σχέση του με τον άλλο γονέα! Δεν είμαστε εχθροί, πρέπει να είμαστε, πλέον, καλοί συνεργάτες.
Πώς να αποφεύγουμε τις διενέξεις:
-Μιλάμε για τα απολύτως απαραίτητα.
-Δεν χρησιμοποιούμε τα παιδιά για να στείλουμε μηνύματα στον άλλο γονιό.
-Αν ένα ζήτημα χρειάζεται ανάλυση και δεν μπορούμε να το κάνουμε μέσα από προσφορική συζήτηση, μπορούμε να το κάνουμε γραπτώς.
-Σεβόμαστε τις ημέρες και ώρες συνάντησης των παιδιών με τον γονιό που έχει φύγει από το σπίτι. Φροντίζουμε, αν είμαστε εμείς που ζούμε αλλού, να τηρούμε με ευλάβεια το πρόγραμμα.