ΑΝΘΗ ΘΑΝΟΥ: ΣΤΟ ΠΕΡ'ΒΟΛΙ ΤΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ

"ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΛΑΪΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ "ΣΚΑΛΙΖΟΥΜΕ" ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΤΟ "ΑΚΟΥΩ" ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΟ "ΑΦΟΥΓΚΡΑΖΟΜΑΙ"

Όταν αφηγείσαι ένα παραμύθι, καταρχάς δεν πρέπει να βιάζεσαι. Ο λόγος σου πρέπει να είναι γλυκός και ήσυχος, θα πρέπει να συστήσεις με ηρεμία τους ήρωες, να τους τοποθετήσεις στο χώρο με τη στάση του σώματός σου. Είναι καλό να αποφεύγεις τις αναφορικές αντωνυμίες και να διαφοροποιείς τη φωνή σου ανάλογα με τον ήρωα που μιλά. Θα πρέπει, επίσης, να κοιτάζεις το κοινό σου στα μάτια. Να κρατάς τη δομή της ιστορίας και να επιστρατεύεις ο,τιδήποτε σε λόγο, ήχο και κίνηση για να μεταδώσεις το νόημα. Αυτά έμαθα παρακολουθώντας ένα από τα εργαστήρια λαϊκής αφήγησης που πραγματοποιούνται στο Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας Θράκης, από την Ανθή Θάνου, πολύ γνωστή και καταξιωμένη λαϊκή αφηγήτρια. Αξιοποιήσαμε το διάλειμμα για να μιλήσουμε για τη δουλειά της και την αξία του παραμυθιού για μικρούς και μεγάλους. 

Κυρία Θάνου, σε ποιους απευθύνονται τα μαθήματα λαϊκής αφήγησης και τι προσφέρουν κατά τη γνώμη σας;
Απευθύνονται σε οποιονδήποτε αγαπά τα παραμύθια. Μπορεί να είναι εκπαιδευτικός, γονιός ή απλός πολίτης που θέλει μέσα από τα παραμύθια να διασκεδάσει. Απευθύνεται, με λίγα λόγια, σε όποιον θέλει να μπει σε αυτό το μαγικό κόσμο, σε αυτό το ξεχωριστό περβόλι. Άλλωστε τα παραμύθια που επιλέγω δεν είναι αυτά που γράφονται από συγγραφείς, είναι λόγος προφορικός και στόχος μου είναι να καλλιεργηθεί η επικοινωνία. Πρόκειται για λαϊκά παραμύθια που βρίσκουμε σε συλλογές, κυρίως της ελληνικής προφορικής παράδοσης.

Ποια είναι ακριβώς η δομή  των εργαστηρίων; 
Κάθε φορά δουλεύουμε κι ένα διαφορετικό κομμάτι από το παζλ της αφήγησης. Για παράδειγμα στο εργαστήρι που παρακολουθήσατε σήμερα ξεκινήσαμε με ένα ζέσταμα και στη συνέχεια επιλέξαμε ένα παραμύθι (Ο τζίτζιρας και η μυγδαλιά) και προσπαθήσαμε να δούμε πώς θα το κομματιάσουμε για να το ζωντανέψουμε. Σε κάποια άλλη συνάντηση θα ασχοληθούμε με τους ήχους, το συναίσθημα ή τις μυρωδιές μέσα στο παραμύθι. Ο ρυθμός, επίσης, για μένα είναι πάρα πολύ σημαντικός. Ο λόγος μας, δηλαδή, δεν θα πρέπει να είναι μονότονος. Αντίθετα, θα πρέπει να θυμίζει καρδιογράφημα και να υπάρχει δόνηση.

Ποια θα λέγατε ότι είναι τα μυστικά ενός καλού παραμυθά; 
Καταρχήν να ξέρει να επικοινωνεί την ιστορία του και μπροστά να βγαίνει το παραμύθι και όχι εκείνος. Να ζωντανεύει την ιστορία με χειρονομίες, να μπαίνει και να βγαίνει από τον ήρωα, να ξαναγίνεται ο αφηγητής. Ένας καλός παραμυθάς συνδυάζει πολλά πράγματα.

Πού καταλήγουν τα μαθήματα λαϊκής αφήγησης για τους συμμετέχοντες;
Συνήθως, τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων, η οποία γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 18 Μαϊου ή κάπου εκεί κοντά, κάνουμε μια παράσταση όπου όλοι οι μαθητές αφηγούνται,δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο το ταξίδι που κάνανε όλη τη χρονιά μέσα στο παραμύθι.

Προσωπικά, εσάς, ποια είναι η προίκα σας από τη ενασχόληση με τη λαϊκή αφήγηση; 
Καταρχήν κερδίζω φίλους. Γνωρίζω συνεχώς καινούριους ανθρώπους, με τους οποίους μιλάμε την ίδια γλώσσα. Το μεγαλύτερο κέρδος για μένα από τα λαϊκά παραμύθια είναι η παραμυθία, η παρηγοριά που προσφέρουν, η δύναμη που σου δίνουν να συνεχίζεις στα δύσκολα μονοπάτια της ζωής διότι, εφόσον ο ήρωας καταφέρνει να περάσει τις δοκιμασίες, λες δεν μπορεί, κι εγώ θα τα καταφέρω.

Πόσο σημαντικό είναι το παραμύθι για τα παιδιά;
Τα οφέλη του είναι πολλαπλά. Τα σύγχρονα παιδιά δεν ξέρουν ν' ακούν γιατί στην εποχή μας κυριαρχεί η εικόνα. Μέσα από μια καλή αφήγηση είναι σα να σκαλίζεις όχι απλά το "ακούω" αλλά και το "αφουγκράζομαι", που είναι πολύ πιο σημαντικό για μένα. Η λαϊκή αφήγηση φέρνει τα παιδιά σε επαφή με τον γνήσιο λαϊκό λόγο, με τις ρίζες μας, με ήθη και έθιμα. Παιδιά και ενήλικες βλέπουν μπροστά τους μια ταινία, χωρίς, όμως, να υπάρχει ταινία, μόνο με τα λόγια.

INFO
Αυτό το Σάββατο, 25 Νοεμβρίου (6-7μμ), στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, η Ανθή Θάνου θα παρουσιάσει την παράσταση "Της ελιάς το λάδι" συνοδεία μουσικής. Την Κυριακή, 26 του μήνα, στις 11.30 πμ, θα ζωντανέψει με την παραμυθένια φωνή της το βιβλίο "Το νου σου", με τη συμμετοχή των μαθητών του 1ου Δημοτικού Σχολείου Ωραιοκάστρου, στο χώρο του σχολείου. Την ίδια μέρα, στις 9μμ, στο Μπενσουσάν Χαν, θα παρουσιάσει παράσταση αφήγησης με τίτλο "Γυναίκες ελεύθερες", με τον Αλέξανδρο Μακρή στο τραγούδι, σε χορογραφία-επιμέλεια κίνησης της Δώρας Μελά.