Η ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟ "ΚΑΥΣΙΜΟ" ΜΑΣ

Ο ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΑΝΤΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟ "ΜΑΜΑ, ΜΠΑΜΠΑ, ΠΟΣΟ ΕΓΩ ΜΟΥ ΕΧΤΙΣΕΣ;" ΚΑΙ ΜΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΕΓΩΕΝΙΣΧΥΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΑΝΑΤΡΟΦΗΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ. 

 

Tουβλάκι-τουβλάκι, το βοηθούμε να "χτίσει" το εγώ του

Ο κ. Μιχάλης Χαντάς

"Μαμά, μπαμπά, πόσο εγώ μου έχτισες"; είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου του ψυχολόγου και συγγραφέα Μιχάλη Χαντά, ο οποίος βρέθηκε πριν μερικές ημέρες στην Θεσσαλονίκη προκειμένου να παρουσιάσει το βιβλίο του και, με αυτή την αφορμή, να αναπτύξει το Εγω-ενισχυτικό μοντέλο ανατροφής των παιδιών, ένα μοντέλο που στοχεύει στην ενίσχυση του "εγώ", υπό την έννοια της αυτοπεποίθησης, για μια ευτυχισμένη ζωή.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με ένα τραγούδι που έγραψε παλαιότερα ένας μπαμπάς για το παιδί του, το οποίο, με λίγα λόγια, περιγράφει πώς η ρουτίνα και οι υποχρεώσεις της ζωής, ο λιγοστός χρόνος και η κούραση, δεν του "επιτρέπει"  να παίξει με το παιδί του, μεταθέτοντας πάντα το παιχνίδι για λίγο αργότερα. Κάποια στιγμή το παιδί του μεγαλώνει και γίνεται κι εκείνο πολυάσχολο. Τότε, λοιπόν, ο μπαμπάς γίνεται εκείνος που του ζητά να περάσουν χρόνο μαζί, αλλά το παιδί του έχει τις δικές του υποχρεώσεις και δεν έχει χρόνο. "Ιt occured to me; he grew up just like me" ( έγινε ακριβώς σαν κι εμένα), συνειδητοποιεί ο μπαμπάς στο τέλος του τραγουδιού του, δίνοντας τροφή για σκέψη σε όλους εμάς τους γονείς. Όπως είπε ο κ. Χαντάς, "ό,τι σπέρνουμε, θερίζουμε με τα παιδιά" και παρά την καλή μας πρόθεση, πολλές φορές τα βιώματα, η έλλειψη πληροφόρησης αλλά και οι υποχρεώσεις της ζωής δεν μας αφήνουν να είμαστε, ίσως, οι γονείς που θα θέλαμε.Ούτως ή άλλως, τέλειοι γονείς δεν υπάρχουν διότι δεν υπάρχουν τέλειοι άνθρωποι. Κάπου εκεί έρχεται να μας βοηθήσει το ΕΓωενισχυτικό μοντέλο ανατροφής.

Εγω-ενισχυτικό μοντέλο ανατροφής (ΕΓΕΝΙΜΑ)
Όπως είπε ο κ. Χαντάς, το "εγώ" λειτουργεί για τον άνθρωπο ως ο διαχειριστής της πραγματικότητας, η οποία έχει να κάνει, τελικά, με αυτό που νιώθουμε. Αν το "εγώ" μας δεν είναι καλοκουρδισμένο (από τους γονείς μας) ή ακόμη και ανύπαρκτο, αλλοιώνουμε αυτό που αντιλαμβανόμαστε μέσα από τα βιώματά μας και κάπου εκεί ξεκινά η παθολογία. Διότι δεν έχουμε το "εγώ" που χρειάζεται για να ελέγξουμε τις ενορμήσεις μας, δεν μπορούμε να τις ελέγξουμε. Κάποιος με αποδιοργανωμένο "εγώ", όταν αντιμετωπίσει μια ενδοψυχική σύγκρουση (πχ νιώθει ότι μια επιθυμία του "βρίσκει" πάνω σε ηθικές αξίες) προκειμένου να μην εστιάσει μέσα του, δημιουργεί μια εξωτερική απειλή.
Το ΕΓΕΝΙΜΑ, που προέκυψε μέσα απο 35 χρόνια κλινικής παρατήρησης του κ. Χαντά, στοχεύει στο χτίσιμο του "εγώ", έτσι ώστε ο άνθρωπος να μπορεί να είναι ευτυχισμένος, να κάνει σωστές επιλογές στην ζωή του και να αποφύγει την παθολογία. Βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες.

Οι τέσσερις πυλώνες του ΕΓΕΝΙΜΑ
* επικροτώ τα συναισθήματα του παιδιού μου
* τα απενεχοποιώ
* το βοηθώ να κατακτήσει δεξιότητες
* ισχυροποιώ την αίσθηση του εαυτού του, το βοηθώ να καταλάβει ποιος είναι.
Πολλοί γονείς ενοχοποιούμε τα αισθήματα του παιδιού μας. Ωστόσο, όπως είπε ο κ. Χαντάς, δεν υπάρχει καμία παράλογη ανθρώπινη επιθυμία. Το αίσθημα του ανικανοποίητου είναι αυτό που την καθιστά μη φυσιολογική. Όταν, λοιπόν, το παιδί μας επιθυμεί να μην φάει ή να μην κοιμηθεί, δεν φταίει για αυτό και ούτε θα πρέπει διαρκώς να το μαλώνουμε, να το απειλούμε ή να του κολλάμε "ταμπέλες" (βλ. "κακομαθημένο" κλπ). Φυσικά και πρέπει να τίθενται όρια, αλλά τα όρια αυτά θα πρέπει να είναι βασισμένα στην πραγματικότητα και όχι στην δική μας νεύρωση, όπως χαρακτηριστικά είπε.

Οι δεξιότητες
Όσον αφορά στο κομμάτι των δεξιοτήτων που οφείλουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να κατακτήσουν, ο κ. Μαντάς συνόψισε τις βασικές στις εξής:
* Μαγικό κουτάλι: το παιδί θα πρέπει να μάθει να τρώει μόνο του.
* Η κατάκτηση του κυπέλλου: θα πρέπει να πίνει και μόνο του
* Δικαίωμα στην επιλογή: θα πρέπει να μπορεί να επιλέγει πχ πώς θα ντυθεί
* Ντύσιμο: θα πρέπει να ντύνεται μόνο του
* Κούνια που σε κούναγε: Θα πρέπει να την αποχωρίζεται έγκαιρα και να κοιμάται σε κανονικό κρεβάτι, στο δικό του δωμάτιο.
Όσον αφορά στις πιο σύνθετες δεξιότητες, το παιδί θα πρέπει:
* να ξέρει ποιο είναι
* να ξέρει την ώρα και να μπορεί να χρησιμοποιεί το ρολόι και το ξυπνητήρι του
* να ξέρει να περνά τον (ήσυχο) δρόμο
* να ξέρει, από τα 5-6 χρόνια, να διαχειρίζεται μόνο του το χαρτζιλίκι του και να είναι αυτοτελές.

Στην εισήγησή του, ο κ. Χαντάς στηλίτευσε οποιαδήποτε μορφή αποδοκιμασίας στο παιδί μας, ακόμη και μη λεκτικού τύπου. Όπως είπε, μέσω (και) της αποδοκιμασίας, δημιουργούμε ένα ανώριμο "εγώ", το οποίο εμποδίζει το παιδί να διαχειρίζεται τις ματαιώσεις που προκύπτουν πάντα στην ζωή.

Τι θα πρέπει να αποφεύγουμε:
* να διαβάζουμε το παιδί μας
* να επιστρατεύουμε παραμύθια ή ιστορίες που εμπεριέχουν εκφοβισμό
* να επιτρέπουμε στον παππού, την γιαγιά ή άλλους συγγενείς να βγάζουν τα παιδιά εκτός προγράμματος
* μέγγενη: η πίεση στο παιδί (να φάει οπωσδήποτε, να κοιμηθεί οπωσδήποτε) είναι επιζήμια

Τι θα πρέπει να θυμόμαστε
Τα παιδιά, τουλάχιστον μέχρι κάποια ηλικία, δεν μπορούν να καταλάβουν το μεταφορικό. Παίρνουν τα πάντα κυριολεκτικά γι αυτό χρειάζεται προσοχή.

Τι άλλο είπε ο κ. Χαντάς:

-Τι είναι το βιώμα: Ας υποθέσουμε ότι κάποιο βράδυ περπατάμε στον δρόμο. Είμαστε καθ'όλα υγιείς και εντάξει. Ώσπου, κάποια στιγμή, μας επιτίθεται ένας ληστής με ένα μαχαίρι. Μας τραυματίζει ελαφρά κι ευτυχώς κάποια στιγμή μας αφήνει ήσυχους.
Την επόμενη φορά που θα περάσουμε από αυτό το μέρος ή από κάποιο άλλο που του μοιάζει, την ίδια περίπου ώρα, θα έχουμε μια ανεπαίσθητη ένταση. Αυτό λέγεται βίωμα. Ας φανταστούμε πόσο έντονα είναι τα βιώματα στην βρεφική και παιδική ηλικία. Αν, λοιπόν, το "εγώ" μας δεν είναι οργανωμένο κινδυνεύουμε με φοβίες κλπ.

-Τι σημαίνει είμαι ψυχικά υγιής: Ψυχικά υγιής είμαι όταν αυτό που νιώθω είναι συμβατό και ανάλογο με αυτό που το προκαλεί.

-"Η ευελιξία του υποκατάστατου είναι όλη η ευτυχία της ζωής". 


Ο Μιχάλης Χαντάς, ψυχολόγος-συγγραφέας, έχει, επίσης γράψει τα βιβλία "Σκέφτομαι μα δεν υπάρχω" και "Ψυχολογικές παγίδες". Το βιβλίο του "Μαμά, μπαμπά, πόσο εγώ μου έχτισες;" κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αρμός.