TANTRUMS ΟΠΩΣ...ΠΑΡΑΔΙΝΟΜΑΙ;

ΟΔΗΓΟΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΣΤΑ ΞΕΣΠΑΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Όσο και αν θα το θέλαμε, το μεγάλωμα των παιδιών δεν γίνεται πάντα σε ένα δρόμο στρωμένο με ροδοπέταλα. Υπάρχουν και πολλοί δύσβατοι και ανηφορικοί "χωματόδρομοι", αλλά πάντα ο προορισμός μας αποζημιώνει. Ένα από τα θέματα που μπορεί να μας αγχώσει είναι η συμπεριφορά των παιδιών μας. Όπως στην περίπτωση που για κάποιο ανεξήγητο ή μη προφανή λόγο, αρχίζουν να χτυπιούνται στο πάτωμα, να ουρλιάζουν και να κλαίνει ασταμάτητα, δοκιμάζοντας τα νεύρα και τα όρια της υπομονής μας. Φανταστείτε, τώρα, αυτό να γίνεται σε δημόσιο χώρο. Ακόμη και ο πιο ψύχραιμος γονιός (εγώ, σίγουρα δεν είμαι:)) είναι πολύ δύσκολο να μην αγχωθεί με το γνωστό και ως tantrum του παιδιού, ένα, δηλαδή, ξέσπασμά του, για το οποίο, μάλιστα, αισθάνεται ότι πρέπει να "απολογηθεί" και στους άλλους, από το φόβο μήπως ενοχληθούν από τις φωνές ή μήπως τον κακολογήσουν ότι δεν μπορεί να του επιβληθεί ή ότι  του έχει κάνει κάτι κακό. Και κάπου εκεί μπορεί και να κάνει το λάθος. Σκεφτόμενος τους άλλους, όχι το παιδί, κυριευόμενος από ένα αίσθημα ντροπής, καταλήγει να ενδίδει στις απαιτήσεις του παιδιού, μόνο και μόνο για να το ηρεμήσει. Κάπως έτσι το παιδί παίρνει το μήνυμα ότι οι φωνές του είναι το μέσο για να παίρνει αυτό που θέλει και τα ξεσπάσματα δεν έχουν τελειωμό.

Πώς να το χειριστούμε

Αρχικά, κατανοούμε το ξέσπασμα
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να καταλάβουμε το ξέσπασμα του παιδιού μας. Αυτό δεν είναι πάντα εύκολο, δεδομένου ότι τα ξεσπάσματα εμπεριέχουν πολλά διαφορετικά στοιχεία: φόβο, κούραση, θυμό, "φορτωμένο συναίσθημα". Είναι καλό να γνωρίζουμε ότι το ξέσπασμα του παιδιού μας είναι μια αντίδραση σε μια κατάσταση που το ίδιο δεν μπορεί να χειριστεί με ενήλικο τρόπο. Δεν μπορεί να μιλήσει για το πώς νιώθει ή για το τι θέλει. Κατακλύζεται από το συναίσθημά του και απελευθερώνοντάς το με κλάματα, φωνές και μπουνιές προς πάσα κατεύθυνση, καταφέρνει να πάρει αυτό που θέλει ή να αποφύγει αυτό που θέλει. Εκεί, λοιπόν, θα πρέπει εμείς να του μάθουμε ότι, με αυτόν τον τρόπο, δεν μπορεί να το πετύχει.
Αξίζει να ξεκαθαρίσουμε ότι τα ξεσπάσματα (tantrums) δεν είναι πάντα εκούσια. Ωστόσο, είναι μια εδραιωμένη συμπεριφορά, κοινώς το παιδί έχει μάθει να λειτουργεί έτσι και εμείς θα πρέπει να το βοηθήσουμε να αλλάξει αυτή τη συνήθεια, μαθαίνοντάς το να χειρίζεται το πρόβλημα που το απασχολεί διαφορετικά, ίσως πιο "ώριμα", όπως με το να συμβιβάζεται ή να συμμορφώνεται με τις προσδοκίες μας με αντάλλαγμα μια ανταμοιβή.

Εντοπίζουμε αυτό που το πυροδοτεί
Οι ειδικοί σε θέματα ψυχικής υγείας το ονομάζουν "λειτουργική εκτίμηση" (functional assessement), που σημαίνει ότι θα πρέπει να δούμε τους παράγοντες που προκαλούν τα ξεσπάσματα του παιδιού στην κανονική ζωή και ειδικά ό,τι συμβαίνει ακριβώς πριν, κατά τη διάρκεια και μετά. Συνήθως πρόκειται για αθώα ξεσπάσματα, που μπορεί να οφείλονται στην πείνα ή την κούραση του παιδιού, άλλες φορές μπορεί να κρύβουν προβλήματα που αξίζει να προσέξουμε (κάποια τραυματική εμπειρία, εγκατάλειψη ή κακοποίηση, κοινωνικό άγχος, ελειμματική προσοχή ή κάποια μαθησιακή διαταραχή).
Αφού, λοιπόν, έχουμε εντοπίσει τι είναι αυτό που πυροδοτεί το ξέσπασμα, το δεύτερο βήμα είναι να το τροποποιήσουμε ώστε να μην ενοχλεί (τόσο πολύ) το παιδί. Ας δώσουμε ένα παράδειγμα. Αν οι εργασίες για το σπίτι είναι δύσκολες για το παιδί μας γιατί αντιμετωπίζει κάποιες μαθησιακές δυσκολίες, μπορούμε να αποφύγουμε το έντονο ξέσπασμα με το να του δίνουμε τη δυνατότητα να κάνει περισσότερα διαλείμματα, να το βοηθήσουμε στη μελέτη (ειδικά στα σημεία που δυσκολεύεται περισσότερο), αλλά και στην οργάνωση των μαθημάτων.

Προσπαθούμε να το αποφύγουμε
Μία άλλη παράμετρο που θα πρέπει να λάβουμε υπόψη είναι κατά πόσο οι προσδοκίες μας από το παιδί μας ανταποκρίνονται στο αναπτυξιακό του στάδιο. Μπορούμε να προσαρμόσουμε το περιβάλλον του ώστε να ταιριάζει καλύτερα με τις ικανότητές του και να το βοηθήσουμε να ωριμάσει; Δυο είναι τα πράγματα που θα πρέπει να έχουμε κατά νου:
1) Το να προλάβουμε ένα ξέσπασμα πριν καν ξεκινήσει δε σημαίνει ότι θα πρέπει να ενδώσουμε στις απαιτήσεις του παιδιού μας. Σημαίνει ότι θα πρέπει να του μάθουμε να συμβιβάζεται με αυτά που του ζητούμε.
2) Μειώνοντας τις πιθανότητες εκδήλωσης ενός ξεσπάσματος, ταυτόχρονα αποδυναμώνουμε τη δυναμική αυτής της αντίδρασης και στο μέλλον. Τα παιδιά μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους με έναν πιο ώριμο τρόπο.

Μια αγκαλιά πάντα βοηθά:)

Το αγνοούμε όταν συμβεί
Την επόμενη φορά που το παιδί μας εκδηλώσει ένα ξέσπασμα και εφόσον αυτό δεν είναι επικίνδυνο για τη σωματική του ακεραιότητα ή την ασφάλεια των άλλων, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να το αγνοήσουμε και να του αποσπάσουμε την προσοχή σε κάτι άλλο. Είναι μάταιο να του πούμε να σταματήσει γιατί μάλλον θα πυροδοτήσουμε κι άλλο την έντονή του αντίδραση. Είναι, επίσης, μάταιο να προσπαθήσουμε να του ζητήσουμε να μας εξηγήσει γιατί ξεσπά διότι πολύ απλά εκείνη την ώρα δεν είναι διαθέσιμο για τέτοιου είδους επικοινωνία. Εξηγήστε του με ήρεμο τρόπο και σταθετή φωνή ότι θα πρέπει να κάνει αυτό που του λέτε. Δώστε χρόνο και χώρο στο παιδί και δείξτε του την αγάπη σας. Σϊγουρα αυτό θα βοηθήσει.